5️⃣ PIĄTEK | Świat

 

WIADOMOŚCI I CIEKAWOSTKI Z POLSKI I ZE ŚWIATA

 

PREMIER TUSK SPOTKAŁ SIĘ Z SZEFEM BRYTYJSKIEGO RZĄDU

Premier Donald Tusk przebywa z dwudniową wizytą w Tiranie, gdzie spotkał się z nowym premierem Wielkiej Brytanii, Keirem Starmerem. Obaj wezmą udział w szczycie Europejskiej Wspólnoty Politycznej, który odbędzie się pod hasłem „Nowa Europa w nowym świecie: jedność, współpraca, wspólne działanie”.

Do udziału w wydarzeniu zaproszono 47 liderów państw i rządów, m.in. z UE, Wielkiej Brytanii, Ukrainy i krajów bałkańskich. Główne tematy obrad to bezpieczeństwo Europy, wsparcie dla Ukrainy, odporność demokracji na dezinformację, innowacje, konkurencyjność, mobilność zawodowa i migracje.

Kancelaria Premiera podkreśla, że szczyt stanowi ważną okazję do dwustronnych rozmów Donalda Tuska z europejskimi liderami. Wieczorem premier ma spotkać się z przywódcami państw Bałkanów Zachodnich.

Europejska Wspólnota Polityczna to zainicjowane w 2022 r. przez prezydenta Francji Emmanuela Macrona forum współpracy państw europejskich, także spoza UE. Spotkania odbywają się dwa razy w roku — poprzedni szczyt odbył się w listopadzie 2024 r. w Budapeszcie.

 

NA GRANICY WRÓCIŁ STARY PROBLEM

Polscy przewoźnicy ze wschodniej Polski ponownie alarmują w sprawie nierównej konkurencji ze strony ukraińskich firm transportowych. Po decyzji Sądu Apelacyjnego w Lublinie protestujący odstąpili od blokady drogi w Dorohusku, ale zapowiadają dalsze działania. W sprawę zaangażowało się Ministerstwo Infrastruktury, jednak branża ostrzega przed upolitycznianiem tematu.

Protestujący domagają się m.in. przywrócenia limitów zezwoleń dla ukraińskich przewoźników, zakazu rejestrowania firm z kapitałem spoza UE oraz usprawnień w systemie odpraw. Ich zdaniem obecna umowa UE–Ukraina faworyzuje przewoźników spoza Wspólnoty, co prowadzi do nieuczciwej konkurencji i strat dla polskich firm.

Ministerstwo przyznaje, że obecne zasady są niekorzystne dla polskich przewoźników. Pojawiają się jednak głosy, że protest ma charakter lokalny, a jego eskalacja może być elementem przedwyborczego sporu politycznego. Polsko-Ukraińska Izba Gospodarcza apeluje o dialog i przestrzega przed blokadami, które mogą zaszkodzić relacjom gospodarczym i osłabić pozycję Polski jako zaplecza dla walczącej Ukrainy.

 

NIEBEZPIECZNY TREND NA TIKTOKU

W mediach społecznościowych, zwłaszcza na TikToku, pojawił się kontrowersyjny trend, w którym właściciele psów z zaskoczenia oblewają swoje zwierzęta wiadrem wody i publikują nagrania pod hashtagiem #SpeakYourMindChallenge. Zachowanie to spotkało się z ostrą krytyką ze strony organizacji prozwierzęcej PETA, która nazwała je „odrażającym” i „bez serca”.

Trend miał być początkowo formą wsparcia dla kampanii na rzecz zdrowia psychicznego, inspirowaną dawnym Ice Bucket Challenge. Z czasem jednak zamiast polewać wodą samych siebie, niektórzy użytkownicy zaczęli oblewać niczego nieświadome psy. Na nagraniach widać, że zwierzęta są zdezorientowane, a w niektórych przypadkach wyraźnie przestraszone.

Mimo prób usprawiedliwiania się przez niektórych właścicieli – że używają ciepłej wody lub nagradzają psy smakołykami – internauci coraz częściej krytykują ten trend jako nieodpowiedzialny i szkodliwy.

 

LEON XIV SPOTKAŁ SIĘ Z UKRAIŃSKIM ARCYBISKUPEM

Papież Leon XIV przyjął na audiencji arcybiskupa większego kijowsko-halickiego Swiatosława Szewczuka, zwierzchnika Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego. Watykańskie biuro prasowe potwierdziło spotkanie, nie ujawniając jego szczegółów.

W rozmowie z włoskim dziennikiem Il Messaggero arcybiskup Szewczuk podkreślił, że Ukraina potrzebuje obecności papieża. – Zaprosiliśmy Ojca Świętego, podobnie jak prezydent Wołodymyr Zełenski – powiedział hierarcha. – Chcemy pokazać mu nasze rany, zaprosić go do modlitwy w Buczy i spotkania z naszymi ludźmi, którzy mimo cierpienia wciąż mają chrześcijańską nadzieję – dodał.

Prezydent Zełenski również zaprosił papieża do Ukrainy podczas poniedziałkowej rozmowy telefonicznej, o czym poinformował w mediach społecznościowych. „Taka wizyta przyniosłaby prawdziwą nadzieję całemu narodowi” – napisał.

Zełenski ma uczestniczyć w niedzielnej inauguracji pontyfikatu Leona XIV w Watykanie. Niewykluczone, że dojdzie wówczas do ich pierwszego spotkania. Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej, kardynał Pietro Parolin, zaznaczył, że jest jeszcze za wcześnie, by mówić o konkretach papieskiej wizyty w Ukrainie. Podkreślił jednak, że Leon XIV zawsze będzie wspierał napadnięty kraj i gotów jest „ułatwiać dialog”, choć nazywanie tego mediacją byłoby zbyt daleko idące.

 

KRAJ BEZ PARTII POLITYCZNYCH

Władze Mali oficjalnie rozwiązały wszystkie partie polityczne. Decyzję zatwierdził przywódca wojskowej junty, generał Assimi Goïta. Nowy dekret zakazuje wszelkiej działalności politycznej na terytorium kraju, wzywając obywateli do podporządkowania się decyzji, choć nie wskazano konkretnych sankcji za jej złamanie.

Dekret to realizacja zapowiedzi sprzed miesiąca, która wywołała masowe protesty w stolicy – Bamako. Tysiące demonstrantów domagało się wówczas przywrócenia wielopartyjnych wyborów i końca wojskowych rządów.

Rozwiązanie partii wpisuje się w szerszy kurs represji obrany przez juntę. W ostatnich tygodniach pojawiła się też propozycja przedłużenia władzy Goïty o kolejne pięć lat i formalnego mianowania go prezydentem. Rząd Mali zapowiedział jednocześnie zawieszenie praw wyborczych, tłumacząc to koniecznością „uspokojenia sytuacji”.

Generał Goïta doszedł do władzy w wyniku dwóch zamachów stanu w latach 2020 i 2021. Choć pierwotnie obiecywał przeprowadzenie wyborów w lutym 2022 roku, termin ten został wielokrotnie przesuwany. Decyzja o likwidacji partii politycznych stanowi kolejny krok w kierunku umocnienia autorytarnych rządów w Mali.

 

GIGANTYCZNE ZWIERZĘ POD GÓRĄ ODERWANĄ NA ANTARKTYDZIE

Oderwanie się od Antarktydy gigantycznej góry lodowej A-84 odsłoniło niezbadane dotąd dno morskie – a wraz z nim ukazało się niezwykłe głębinowe stworzenie: Stygiomedusa gigantea, znana też jako „meduza widmo”.

Ten tajemniczy krążkopław, rzadko widywany przez ludzi, żyje nawet 6000 metrów pod powierzchnią. Ma dzwon o średnicy ponad metra i parzydełka osiągające długość do 10 metrów. Choć nie posiada typowych dla meduz parzących macek, potrafi chwytać drobną zdobycz. Jego przydomek „widmo” nawiązuje do półprzezroczystego, zmiennego wyglądu – w głębokiej ciemności niemal znika w wodzie.

Ostatnia obserwacja była możliwa dzięki batyskafowi SuBastian, który zanurkował 1300 metrów w głąb oceanu. Na odsłoniętym dnie odkryto tętniący życiem ekosystem: gąbki, ukwiały, skorupiaki, głowonogi i właśnie stygiomeduzę – dotąd jedną z najmniej poznanych istot głębinowych. To pierwsze tak wyraźne nagranie tego gigantycznego zwierzęcia.

Choć nie jest rekordzistką (inne krążkopławy mogą mieć parzydełka dłuższe nawet o 30 metrów), Stygiomedusa gigantea pozostaje biologiczną zagadką – monotypowy gatunek, bez znanych krewnych i niemal bez udokumentowanej biologii. Jej zasięg może obejmować wiele oceanów, choć dotąd widywano ją wyłącznie w rejonie Antarktydy.